Definicja zgrzytania zębami (bruksizmu)

Zgrzytanie zębami, inaczej bruksizm, to nawykowa, niekontrolowana aktywność mięśni żucia. Może ona przyjąć postać wzmożonego ich napięcia, a w konsekwencji zaciskania zębów i zgrzytania nimi. Bruksizm to parafunkcja, czyli nieprawidłowy nawyk w układzie ruchowym narządu żucia, która zazwyczaj jest niezależna od naszej woli. Jej przyczyną jest stres lub problemy stomatologiczne.

Rodzaje zgrzytania zębami (bruksizmu)

Rozróżnia się bruksizm w czasie snu (ang. sleep bruxism, SB) i bruksizm w stanie czuwania (ang. awake bruxism, AB). Ten drugi jest stanem świadomym, charakteryzuje się zaciskaniem zębów i brakiem zgrzytania, charakterystycznym w przypadku SB. U źródła SB leży stres, który wywołuje nadmierne napięcie emocjonalne i aktywność mięśniową. W celu uwolnienia się od obciążenia bodźcem stresogennym narząd żucia wykonuje nieprawidłowe czynności ruchowe. Zgrzytanie zębami skutkuje ich starciem i mimowolnie wykonywanymi ruchami podczas snu. Rozróżnia się również bruksizm pierwotny (idiopatyczny) i wtórny (jatrogenny) – oba te typy występują zarówno za dnia, jak i w nocy. Bruksizm wtórny dotyczy często Pacjentów z zaburzeniami snu, chorobami psychicznymi i neurologicznymi (depresja, schizofrenia, choroba Parkinsona) oraz w trakcie terapii farmakologicznej (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny – SSRI, inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny – SNRI)

Przyczyny zgrzytania zębami (bruksizmu)

U podłoża mechanizmu jego powstania leży zmiana pobudliwości wrzecionek nerwowo- mięśniowych, czyli receptorów wrażliwych na rozciąganie i wzrost napięcia mięśni, utrzymujący się po zaprzestaniu czynności ruchowej. Odczuwany wówczas ból jest spowodowany niedokrwieniem wywołanym przez brak czasu na odpoczynek i przeciążeniem mięśni. Wśród przyczyn bruksizmu wyróżnia się czynniki:

Kto zgrzyta zębami?

Badania dowodzą, że dzieci rodziców zgrzytających zębami wykazują większe predyspozycje do występowania bruksizmu. Ponadto przewlekły stres, wywołujący narastające napięcie emocjonalne i skutkujący wzmożoną aktywnością mięśniową, jest częstą przyczyną bruksizmu. Dzieje się tak, ponieważ przedłużający się skurcz mięśni wywiera destrukcyjny wpływ na układ stomatognatyczny za pośrednictwem układu limbicznego. Udowodniono, że bruksizm powodowany stresem częściej występuje u kobiet niż mężczyzn. Badania dowodzą, że chorzy z bruksizmem reprezentują określony typ psychologiczny – są to osoby wysokim poziomie lęku, niskim poczuciu własnej wartości, zamartwiające się, nieufne oraz agresywne. Zębami zgrzytają także ci, którzy są nadmiernie nastawieni na osiągnięcie sukcesu, ulegają presji czasu, rywalizują, charakteryzują się wysokim poziomem ambicji oraz wrogością. 
Wyżej wymienione typy osobowości cechują się wysokim narażeniem na stres, co powoduje nadmierne zaciskanie zębów.

Diagnostyka zgrzytania zębami (bruksizmu)

Wczesna diagnostyka bruksizmu jest ważna ze względu na zagrożenie zniszczenia zębów a także odczuwany ból towarzyszący przedłużającemu się napięciu mięśni.

Bruksizm charakteryzuje się objawami:

Objawom miejscowym mogą towarzyszyć takie symptomy jak: sztywność karku, bóle kręgosłupa, drętwienie, parastazje mięśni szyi, karku, barku, zaburzenia snu, trudności z oddychaniem, chroniczne zmęczenie, wyczerpanie organizmu i dyskomfort psychiczny.

W celach diagnostycznych wykorzystywane są badania ankietowe i kliniczne, a także dodatkowe, np. aparaty elektromiograficzne. W badaniu czynnościowym lekarz określa stan napięcia i tkliwość palpacyjną mięśni, a także ruchomość żuchwy. Ocena dokonywana jest pod odpowiednim uciskiem za pomocą palca wskazującego i środkowego, w okolicach przyczepów i brzuśców mięśni żucia oraz szyi. Badanie wykonuje się w pozycji spoczynkowej żuchwy.

Badaniem dodatkowym w diagnozowaniu bruksizmu jest elektromiografia (EMG) mięśni żwaczy i skroniowych (części przednich). Ujawnia ono powtarzalne, wzrastające napięcie rejestrowane w odprowadzeniach EMG jako tzw. artefakt biologiczny, a wykonywane jest za pomocą elektrod naskórnych lub igłowych wprowadzonych do mięśnia. Badanie trwa około 40 minut.

Leczenie zgrzytania zębami (bruksizmu)

W przypadku bruksizmu dziennego (AB) leczenie opiera się na uświadomieniu zaciskania zębów i konieczności kontrolowania nadmiernego napinania mięśni. Pozytywne efekty przynosi stosowanie technik relaksacyjnych. Leczenie bruksizmu nocnego (SB) polega na stosowaniu szyn zgryzowych, co przyczynia się do: ochrony tkanek, rozluźnienia mięśni żucia i odciążenia stawu skroniowo-żuchwowego. Istotna jest też terapia poprawiająca jakość snu Pacjenta i eliminująca ból. W tym celu stosowane są terapie lecznicze:

Kolejną metodą leczenia jest toksyna botulinowa. Sięgamy po nią w ostateczności, jak wyczerpiemy wszystkie metody zachowawcze. Mechanizm jej działania polega na blokowaniu uwalniania acetylocholiny, co prowadzi do rozluźnienia mięśni. Zabieg wykonywany jest przez lekarza i polega na wprowadzeniu botoksu w docelowe miejsce. Rezultat widoczny jest po około tygodniu, a utrzymuje się do pół roku – po tym czasie należy powtórzyć procedurę. W celu podtrzymania trwałego efektu zabieg należy wykonywać dwa razy do roku.

Wypełnienie amalgamatowe składa się głównie z rtęci pierwiastkowej 50% – toksycznej substancji oraz srebra, miedzi i cyny. Opary rtęci, które uwalniają się z plomb, przenikają do organizmu i kumulują się w tkankach. Sprawozdanie BIO Intelligence Service dla Komisji Europejskiej przedstawia obciążające dowody wpływu rtęci na zdrowie. Norwegia, Szwecja i Dania już w 2008 roku zrezygnowały z amalgamatu dentystycznego, a austriaccy i niemieccy dentyści nie stosują go u dzieci, kobiet w ciąży i osób ze schorzeniami nerek.Amalgamat może powodować alergie, zwiększać ryzyko wystąpienia chorób neurologicznych, autoimmunologicznych, schorzeń nerek, autyzmu i wad wrodzonych. Wywiera negatywny wpływ na pracę mózgu, ośrodkowego układu nerwowego i przysadki mózgowej. Zatrucie rtęcią tzw. rtęcica może powodować uszkodzenie mózgu, nerek i płuc, a wśród objawów znajdują się zaburzenia widzenia, słuchu, mowy i koordynacji mięśniowej. Prof. Boyd Haley z Uniwersytetu w Kentucky na podstawie pośmiertnych badań odkrył, że rtęć była najobficiej występującym mikroelementem w mózgach ofiar choroby Alzheimera.

Amalgamatowe plomby bezpośrednio powodują rozwój przewlekłego schorzenia dziąseł, czyli parodontozy. Szczególnie podatne na te zagrożenia są kobiety w ciąży i dzieci. Opary rtęci uwalniane są podczas żucia, zgrzytania zębami czy picia gorących napojów, jednak najwięcej tego pierwiastka uwalnia się podczas wstawiania i usuwania wypełnienia.

Organizm może tolerować 5,8 mikrogramów rtęci na jeden litr krwi – ze wszystkich źródeł – środowiska, ryb i plomb. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, iż z wypełnień stomatologicznych pochodzi czterokrotnie więcej przyswajanej przez człowieka rtęci niż z ryb. Codziennie przyswajamy około 2,3 mikrogramy rtęci z żywności a 0,3 ze środowiska. Osoba z dwunastoma amalgamatowymi wypełnieniami przyswaja około 1,83 mikrogramów rtęci dziennie. Liczba ta wzrasta do 27 mikrogramów w przypadku pacjentów z 47 wypełnieniami. Amerykańska Agencja ds. Rejestru Substancji Toksycznych i chorób podaje, iż maksymalna dopuszczalna dawka rtęci wynosi zaledwie 0,14 mikrogramów. Na tym poziomie nawet jedna plomba jest niebezpieczna.

Rtęć odkłada się w nerkach i ma negatywny wpływ na ich prawidłowe funkcjonowanie. Rtęć jest wydala wraz z moczem, ale wraz z upływem czasu zdolność organizmu do wydalania rtęci się zmniejsza. Badanie przeprowadzone wśród 507 dzieci z amalgamatowymi wypełnieniami wykazało, że zawartość rtęci w ich moczu była podwyższona w dwóch pierwszych latach po wstawieniu plomb, a następnie stopniowo się obniżała. Po 7 latach osiągnęła taki sam poziom jak w przypadku dzieci bez wypełnień.Bardzo wielu spośród 1569 pacjentów, którzy wzięli udział w 6 odrębnych badaniach przyznało, iż ich stan zdrowia uległ poprawie bądź dolegliwości całkowicie ustąpiły, kiedy usunięto im plomby zawierające rtęć. Wśród problemów zdrowotnych znalazły się m.in. bóle w klatce piersiowej, depresja, zmęczenie, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, problemy z dziąsłami, migrena, zaniki pamięci oraz zaburzenia rytmu serca.

Pomocna może okazać się konsultacja z dietetykiem w celu opracowania planu detoksykacji i ustalenie listy suplementów wspomagających usuwanie rtęci z organizmu: witamina A,C i E, selen, miedź i mangan, alginiany i pektyny, chrorella i spirulina, cynk. Unikaj słonych, kwaśnych i gorących potraw, które wspomagają tworzenie oparów rtęci.

Usuwanie amalgamatowych wypełnień jest niebezpieczne, więc powinni to wykonywać stomatolodzy z dużym doświadczeniem. Jeżeli zostanie źle wykonane pacjent jest narażony na kontakt z wysokim stężeniem rtęci. W Polsce nie ma ustalonych procedur bezpiecznego usuwania takich plomb. Najważniejszym aspektem procedury – dla pacjenta i dla lekarza stomatologa – jest pełna ochrona przed wdychaniem oparów rtęci wydobywających się podczas borowania. Podczas zabiegu muszą być stosowane wysoko wydajne urządzenia zasysające, można też wykorzystać tzw. koferdam – gumową zaporę dla bakterii.

NAPISZ DO NAS
Masz pytanie? Zostaw swój numer a oddzwonimy do Ciebie!




    envelopephone-handsetbubblemenu